Molenbeekstraat

[Een liefdeslied. Boek en cd]

Molenbeekstraat. Een liefdeslied – Boek en CD
Nederland – Nederlands Indië, Biografische roman, 1948-1970
Omslagtekening Peter van Dongen
Ingenaaid met flappen, 272 blz., met Liedteksten en incl. 16 fotopagina’s € 28,50
ISBN 978-90-6265-579-3
Derde herziene en uitgebreide druk 2007

Molenbeekstraat is een prachtig dubbelportret in woord en muziek, een dubbelbiografie van twee generaties, waarin Ernst Jansz na De overkant huiswaarts keert.
De Amsterdamse Molenbeekstraat, Ernst Jansz werd er geboren en woonde er tot zijn 21ste, is de plek waar de hoofdstukken in dit boek, die dezelfde titels dragen als de 14 nummers op de bijgevoegde CD, zich afspelen of hun oorsprong vinden. Want behalve over leven en lief- des van de verteller, Ernst, gaat Molenbeekstraat ook over de andere bewoners van ‘dit huis boven de grote portiek’ met name over het lief en leed van zijn moeder Jopie en zijn Indische vader Rudi. Beide verhalen zijn een ontroerend, en soms tragisch, liefdeslied.
Jansz ziet zijn eigen jeugd tot in detail terug als hij het huis leegruimt bij het vertrek van zijn moeder naar een verzorgingstehuis. Van kleuterschool tot universiteit in de woelige jaren zestig, van geluk en verdriet, van samen op pad met zijn vader tot diens dood toen hijzelf nog maar een jongen van zeventien was, van vroege vriendinnetjes tot een allereerste liefde, die hij zich in datzelfde jaar laat ontglippen, van dwalend van feest naar feest tot liftend naar het buitenland, van luisteren naar Blonde on Blonde en De Stones tot het eerste eigen bandje met zijn vrienden Huib en Joost.
Maar ook het leven van zijn ouders trekt aan hem voorbij als hij de laatste dozen opent met tal van brieven, foto’s en spulletjes. Hun ontwapende verliefdheid eind jaren dertig, zo op de proef gesteld door de oorlog die hen in het verzet dwingt, het trauma dat Rudi daar later steeds zichtbaarder aan overhoudt, Rudi’s eenzame strijd voor een vrij Indonesië, hun huwelijk van 1940 tot Rudi’s dood in 1965, dat evenwel korte tijd ontbonden was.

Peter van Dongen verzorgde het artwork.

RECENSIES

«Zijn eerste liefde, de jaren zestig, zijn Indische vader en diens vroege dood worden liefde- vol beschreven en bezongen.» – NBD/Biblion

«Hij geeft het verleden vleugels.» – Het Parool

«Melancholiek dubbelportret.
Het boek
In lege kamers wil ik zoeken
naar wat ik vergeten was
in het stof dat ligt in hoeken
in de kasten, achter glas
Molenbeekstraat, Molenbeekstraat
ik herinner het mij
(Molenbeekstraat)
De aanleiding: Ernst Jansz en zijn zus ruimen hun ouderlijk huis aan de Molenbeekstraat in Amsterdam op, nadat hun moeder naar een verzorgingshuis is vertrokken. Ze treffen niet alleen een leeg huis vol herinneringen, maar ook een koffer met brieven en foto’s van hun ouders uit de periode voor zijn geboorte.
De vorm: in het boek loop je als lezer met de schrijver mee door het huis. Bij elke kamer staat Jansz stil bij herinneringen aan zijn jeugd in het ouderlijk huis(1948-1970). Een jeugd tijdens de wederopbouw met ouders die beschadigd uit de oorlog kwamen. Vader heeft politieke ambities (Vrij Indonesië), maar zit uiteindelijk enkel nog binnen.
Jansz schakelt soepel van zijn 5e jaar naar zijn 20e jaar en alles wat er tussenin zit. Eerste vriendjes en vriendinnetje komen voorbij, verliefdheden en het samen ontdekken van muziek. Enkele hoofdstukken krijgen de ondertitel ‘Een Indisch sprookje’ mee. Ze vertellen het verhaal van Jansz’ ouders, dat voor de auteur deels niet bekend was. Een mooie, maar tragische liefdesgeschiedenis met alle ingrediënten van een grootse oorlogsfilm: twee hoofdpersonen van verschillende achtergrond worden hevig verliefd maar kunnen elkaar tijdens de oorlog jaren niet zien. Zij werken vervolgens samen in het verzet en menen na de oorlog dat ze elkaar niet meer waard zijn. Een hartverscheurend verhaal dat zo verfilmd kan worden. Gezien het einde liever niet door Verhoeven, het is meer iets voor Mike van Diem (Karakter).
Jansz’ stijl is simpel en effectief. Hij heeft weinig opsmuk nodig om zijn verhaal te vertellen. De aanleiding en de vorm van het boek zijn niet origineel, maar de verhalen die het oplevert, zijn melancholiek, oorspronkelijk en oprecht. Het jongetje Ernst komt tot leven.
De cd
De juiste volgorde om Jansz’ Molenbeekstraat in te gaan, is volgens mij: eerst lezen en dan luisteren. Het verband met het boek zit al in de songtitels die overeenkomen met de hoofdstuktitels, maar gaat veel verder. De songs zijn interpretaties van die specifieke hoofdstukken. De ene keer gaat het om één element uit het verhaal waar Jansz over zingt. De andere keer gaat het meer om een gevoel dat past bij een bepaalde periode uit zijn jeugd of uit het verhaal van zijn ouders .
Zij trouwden en de oorlog kwam
met onderdrukking en geweld
en wie de vrijheid ernstig nam
werd ongewild een held
zij is zijn gangen nagegaan
tot aan kamp Amersfoort
zij heeft er aan de poort gestaan
van haar geliefde niets gehoord
(De ballade van Nina Bobo)
De melancholie die in het boek zeker aanwezig is, maar daar nog ingebed is tussen veel meer gevoelens, slaat bij de cd volledig toe. Jansz’ heeft een singer-songwriterplaat gemaakt met luisterliedjes en folkliedjes. De instrumentatie is zeer divers en wordt op enkele tracks nog uitgebreid door oude leden van CCC inc. of met het Indisch Muzikanten Collectief. Molenbeekstraat is een rustig, warm en zeer geslaagd album. Prima op zichzelf te beluisteren, maar perfect als soundtrack bij het boek.
Uitgever In de Knipscheer en tekenaar Peter van Dongen maakten van het boek een aantrekkelijke uitgave. Niet alleen zijn alle liedteksten opgenomen in het boek, ook staat er een reeks foto’s in. De kaft werd getekend door striptekenaar Van Dongen die de straat terugplaatst in de jaren ’50. Op de cd is dezelfde straat te zien, maar dan vanuit het raam van een woonhuis. Op de site van Jansz is meer te lezen over het ontstaan van de illustratie en zijn schetsen te zien.
Speciaal voor deze gelegenheid heeft de Recensent een nieuwe boekenprijs ingesteld. De Kaf kent geen shortlisten of longlisten, laat staan genomineerden of een deskundige jury, inclusief een lid van het koningshuis. Nee, wij wijzen gewoon direct de winnaar aan: Molenbeekstraat heeft de mooiste kaft van 2006 en ontvangt hiermee de eerste Kaf. Over de uitslag is te corresponderen, maar het heeft weinig zin. » – Ricco van Nierop, De Recensent

«Ernst Jansz werd geboren in de Molenbeekstraat in Amsterdam. Hij woonde hier tot zijn 21ste. De hoofdstukken in dit boek hebben dezelfde titels als de bijgevoegde cd.
Ernst vertelt over zijn jeugd, zijn liefdes, zijn moeder Jopie en zijn Indische vader Rudi. De verhalen over zijn ouders zijn ontroerend.
Als Ernst het huis leeg gaat ruimen, ziet hij beelden uit zijn jeugd terug. Deze verhalen toverde een glimlach op mijn gezicht. Hij vertelt over zijn kleuterjaren. En zijn tijd dat hij naar de universiteit ging.
Ernst was graag bij zijn vader. Deze overleed toen hij pas zeventien jaar was! Zijn moeder is naar een verzorgingstehuis. Een citaat ‘En nu, veertig jaar nadat ik het heb verlaten, zit ik hier in deze stoel en lopen de tranen over mijn wangen nu ik bedenk: weerzien is verlangen, en ik weet wat ik ben kwijtgeraakt. Hier in de Molenbeekstraat. Ik sta op. Ik zal naar mijn moeder gaan, naar het tehuis waar ik haar heb achtergelaten. Ik zal haar handen in de mijne nemen en haar het laatste verhaal van dit huis vertellen, over een jongetje dat zijn moeder heeft gemist. En zij zal haar handen op de mijne leggen en ik zal haar beide wangen kussen, en ze zal er onverwacht stralend uitzien terwijl zij vertelt van de hondjes ‘die vandaag bioscoop hebben en blij zijn dat ze vrij zijn’. En ik zal zeggen: wat heb je mooie handen. Bij mij lopen de tranen niet over mijn wangen. Maar ik ben wel ontroerd. Wat een prachtig boek! Kopen? Doe maar!» – De Boekenwurm